Wykład 6
Profesor Tony McEnery
Department of the Department of Linguistics and English Language
Lancaster University
Więcej informacji
Dyskurs, przyswajanie języka i korpusy uczniowskie
Korpusy uczniowskie (duże zbiory tekstów mówionych lub pisanych uczniów drugiego lub obcego języka) umożliwiają wyjątkowy wgląd w proces przyswajania języka. Jednak ogromna większość dostępnych korpusów uczniowskich jest oparta na języku pisanym, co w dużej mierze uniemożliwia ich wykorzystanie w badaniach nad pragmatyką interakcji niezbędnej do rozwoju kompetencji interakcyjnej (zob. Culpeper i in., 2018: 5-6). Pomimo że powstało kilka korpusów uczniowskich zawierających mówione dane konwersacyjne, publicznie dostępne zbiory mają znaczne ograniczenia. Na przykład korpus LINDSEI (zob. https://uclouvain.be/en/research-institutes/ilc/cecl/lindsei.html) różnicuje warunki, w których zbierane były dane korpusowe, co utrudnia kontrolę tej zmiennej, a stosunkowo niewielki rozmiar korpusu (nieco ponad 1 milion wyrazów) zachęca do agregacji danych, która może prowadzić do mylących wyników (zob. Friginal i Polat, 2015 aby zapoznać się dalszą krytyką; zob. McEnery i in., 2019, aby zapoznać się z pełniejszym omówieniem wad obecnych korpusów uczniowskich). W badaniach nad przyswajaniem języka drugiego badanie pragmatyki prowadzone było w ramach małych projektów eksperymentalnych (zob. Culpeper i in., 2018). Chociaż takie projekty mają swoją wartość, istnieje obecnie konsensus, że badanie akwizycji języka jest tak złożone, że badania eksperymentalne muszą być uzupełnione o spostrzeżenia uzyskane z odpowiednio dużych korpusów uczniowskich (Rebuschat i in., 2017), jak pokazali Ellis i in. (2017).
Tak więc, podczas gdy ilość badań nad korpusami uczniowskimi znacząco rośnie, analiza języka mówionego uczniów jest prowadzona rzadko, przyczyniając się do tego, co Culpeper i in. (2018: 194) słusznie nazywają “brakiem badań nad rozwojem pragmatyki języka ucznia wykorzystujących techniki korpusowe”. Znamienny w literaturze poświęconej korpusom uczniowskim jest niemal całkowity brak analizy makrostruktur, w których zorganizowane są na przykład znaczniki dyskursu i akty mowy. A przecież opanowanie takich struktur może mieć bezpośredni wpływ na skuteczność języka użytkowników języka drugiego, ponieważ osiągają oni “z czasem zdolność do prowadzenia interakcji dialogowej z … [użytkownikiem języka pierwszego] … charakteryzującą się mniejszą ilością luk komunikacyjnych, co może być wynikiem zwiększonych zdolności narracyjnych i dyskursywnych [uczniów]” (Collentine i Freed, 2004: 163). Niniejszy wykład będzie bezpośrednio odnosił się do wspominanego braku badań nad makrostrukturami pragmatycznymi poprzez wykorzystanie nowo dostępnych korpusów, zawierających znakowanie struktury dyskursu, w badaniach dyskursu mówionego uczniów.